मराठवाड्यात खरं मान्सून कधी येणार :- “मे महिन्यात जेवढा पाऊस झाला, तो मान्सून नव्हे तर एक ट्रेलर होता. खरी फिल्म अजून बाकी आहे.” असंच काहीसं चित्र सध्या मराठवाड्यात पाहायला मिळतंय. ढगाळ वातावरण, मधूनच वाऱ्यांचे झंझावात, आणि एखाद-दुसऱ्या दिवशी येणाऱ्या सरींमुळे शेतकरी संभ्रमात आहेत. शेतीसाठी महत्त्वाचा खरीप हंगाम जवळ येतोय, पण प्रश्न आहे — मराठवाड्यात खरं मान्सून कधी येणार?
मान्सूनचा गोंधळ सुरूच – पेरणीसाठी योग्य वेळ कोणता?
मे महिन्यात आलेल्या पावसामुळे अनेक शेतकऱ्यांनी पेरणीची तयारी केली. काहींनी प्रत्यक्षात पेरणीदेखील सुरू केली. पण हवामानतज्ज्ञांनी स्पष्ट सांगितलंय की, हा पाऊस खरं मान्सून नव्हता. त्यामुळे पेरणी वेळेआधी झाली असेल, तर बियाण्यांचं नुकसान होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.
हवामानतज्ज्ञ डॉ. श्रीनिवास औंधकर आणि कृषी हवामानतज्ज्ञ डॉ. कैलास डाखोरे यांच्या म्हणण्यानुसार, मराठवाड्यात खरं मान्सून कधी येणार यावर लक्ष ठेवणं अत्यावश्यक आहे. त्यांनी सूचित केलं आहे की १४ जूननंतर मान्सून सक्रिय होण्याची शक्यता अधिक आहे.
वाऱ्यांचा गोंधळ ‘वेस्टर्न डिस्टर्बन्स’मुळे
सध्या मराठवाड्यात जोरदार वारे आणि ढगाळ वातावरण पाहायला मिळतंय. हे वारे नेहमीप्रमाणे मान्सूनसंबंधी नाहीत. ‘वेस्टर्न डिस्टर्बन्स’ या हवामान बदलांमुळे हे वारे निर्माण होत आहेत. हे वारे ढगनिर्मितीमध्ये अडथळा निर्माण करतात, त्यामुळे खरा मान्सून लांबतो, असं औंधकर यांनी स्पष्ट केलं.
योग्य पावसाचं प्रमाण काय असावं?
शेतकऱ्यांनी पेरणीसाठी किमान १०० ते १५० मिमी पावसाची वाट पहावी, आणि त्यानंतर सलग ५ ते ६ दिवस हलकासा पाऊस होणं अत्यावश्यक आहे. हे झाल्याशिवाय पेरणी सुरू करणं धोका पत्करणं ठरेल. त्यामुळे मराठवाड्यात खरं मान्सून कधी येणार हे समजून घेऊनच शेतकऱ्यांनी पेरणीचा निर्णय घ्यावा.
खरीप हंगामासाठी योग्य कालावधी कोणता?
खरीप पिकांसाठी पेरणीसाठी सर्वोत्तम कालावधी १५ ते ३० जून दरम्यानचा मानला जातो. या कालावधीत जमिनीत पुरेसा ओलावा तयार झाल्यास पिकांना चांगली वाढ मिळते. त्यामुळे हवामान खात्याचे अपडेट्स बघूनच पुढील कृती ठरवणं आवश्यक आहे.
मे महिन्यातला पाऊस म्हणजे फसवा मान्सून?
अनेक शेतकऱ्यांनी मे महिन्यातच आलेल्या पावसावर विश्वास ठेवून पेरणी सुरू केली. पण हा पाऊस खऱ्या मान्सूनचा भाग नव्हता. अरबी समुद्रात निर्माण झालेल्या चक्रीवादळामुळे हा पाऊस झाला होता. त्यामुळे मराठवाड्यात खरं मान्सून कधी येणार याची योग्य माहिती घेणं ही काळाची गरज आहे.
बंगालच्या उपसागरात ढगांची कमतरता
भारतीय हवामान खात्यानुसार, बंगालच्या उपसागरात सध्या पुरेशा प्रमाणात ढगांची निर्मिती झालेली नाही. त्यामुळे महाराष्ट्रात मान्सून पोहोचण्यासाठी आणखी थोडा विलंब होऊ शकतो. अशा परिस्थितीत शेतकऱ्यांनी पावसाच्या पहिल्या सरीवर पेरणी न करता, मराठवाड्यात खरं मान्सून कधी येणार याची अचूक माहिती घेऊनच निर्णय घ्यावा.
हवामान खात्याचा अंदाज – पावसाचे प्रमाण कमी?
हवामान खात्याने दिलेल्या अंदाजानुसार, यावर्षी महाराष्ट्रात सरासरीपेक्षा थोडा कमी पाऊस होण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे कोणतेही शेतीचे काम करताना हवामानाचा अंदाज आणि पुढील काही दिवसांची स्थिती लक्षात घेणं खूप महत्त्वाचं ठरेल.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचा सल्ला
- पहिल्या सरी पडल्याचं पाहून लगेच पेरणी करू नका.
- कमीत कमी १०० मिमी पाऊस आणि त्यानंतर सलग ५–६ दिवस हलकासा पाऊस झाल्याशिवाय पेरणी न करण्याचा सल्ला आहे.
- मराठवाड्यात खरं मान्सून कधी येणार यावर लक्ष ठेवणं आणि हवामान खात्याचे अद्ययावत अपडेट्स समजून घेणं अत्यंत गरजेचं आहे.
- खरीप हंगामासाठी पेरणीस योग्य कालावधी हा १५ ते ३० जून दरम्यानचा असतो.
आता अजून थोडं थांबणं शहाणपणाचं!
मराठवाड्यात सध्या वातावरण अनिश्चित आहे. काही भागात ढग, काही भागात वारे, आणि काही ठिकाणी एखाद-दुसऱ्या दिवशी पावसाच्या सरी. अशा परिस्थितीत खरीप हंगामाची पेरणी घाईने सुरू करणं हे बियाण्यांचं नुकसान करणारं ठरू शकतं.
तज्ज्ञांचं म्हणणं आणि हवामान खात्याचे विश्लेषण हेच सुचवतंय की मराठवाड्यात खरं मान्सून कधी येणार याची प्रतीक्षा करणं आणि पुरेशा पावसाच्या नोंदी झाल्यावरच पेरणी करणं — हाच सर्वोत्तम मार्ग आहे.
तुमच्या गावातील मान्सूनचा अचूक अंदाज, पावसाच्या नोंदी आणि हवामान खात्याचे अपडेट्स मिळवण्यासाठी आमच्या ब्लॉगला फॉलो करत राहा. शेतीत यश मिळवायचं असेल, तर योग्य माहिती आणि योग्य वेळ – हीच यशाची गुरुकिल्ली आहे!
तुमच्यासाठी अजून :- पालेभाज्यांचे दर आवाक्याबाहेर! काय आहे यामागचं कारण? वाचा सविस्तर
